Regionàlsproch?
Eddy und Nicky haben einen regen Austausch über das heikle Thema „Regionalsprache“. Der eine redet Klartext…
Nicky
Dü, Eddy, wàs ìsch fìr dich e Regionàlsproch?
Eddy
Wie’s ìm Wort steht: e Sproch, wo ìn ere Region greddt wurd…un gschrìwwe.
Welli ward dàs ìm Elsàss?
Bleedi Froj! Elsassisch, nàtirlig!
Gwìssi behauipte d elsassisch Regionàlsproch sèig Hochditsch un d elsassischi Dialekt.
Het s Elsàss àwwer Chance! Zwei Regionàlsproche ìn einere. „Du deux en un !“ Gànz modern!
Dinner Sàrkàsmus brìngt uns aui nìt witterscht…
Froj emol der Scholz, äb er stolz ìsch, ze erfàhre, àss Hochditsch ìm Elsàss zun ere Regionàlsproch degradiert worre ìsch! Uf der ànder Sitt, wenn’s eso witterscht geht, ìsch Hochditsch waltwitt aui boll numme noch e Regionàlsproch…
Schins ìsch’s um der Ditsch-Unterrìcht ìm Frànkrich gànz schlacht bstellt.
Ìm Frànzeesch-Unterrìcht ìm Ditschlànd geht’s noch schlachter…
Ja, ìsch denn Elsasserditsch nìt d nammlig Sproch wie Hochditsch?
Verwàndt heist nìt identisch. Dinner Onkel ìsch jo aui nìt dinni Tànte, odder?
Haha, riss m’r e Bein üs, àss i kà làche!
Hochditsch ìsch erscht àb em 19. Johrhundert zammegebaschelt worre mìt Dialekt, hauiptsachlig üs Mìttel- un Südditschlànd. Eigentlig ìsch’s e Kunschtsproch, wie der Claude Vigée sait…
D Sproch, wo d Einheit vo der ditsch Nàtion ìm 2. Reich het solle verkärwere?
Nàtirlig, fìr d Nàtionàlischte ìsch’s àb 1871 heegschti Isabàhn gsì, e stàndàrdisierti Nàtionàlsproch ze hà. Der Vorsprung vo de Frànzose ìsch ne e Dorn ìm auig gsì!
Mìr sìn doch aui e zittlàng Ditsch gsì, odder?
Han mìr uns frèi känne entscheide? Het’s e Volksbefrojung ga?
Jetz provoziersch scho wìdder!
Tàtsàch ìsch, àss pràktisch jedi Nàtionàlsproch d Mìnderheitssproche unterdruckt. Un durich dàs, àss se strangi Règle het, mües sich jeder ìhre Règle beuge. (Eddy lacht)
Worum làchsch jetz?
Ä, wil Beugung ìn Ditsch e Synonym ìsch vo Deklinàtion…Bref, e Nàtionàlsproch versüecht àlli Dialekt eso làng ze verstìcke, bis ne der Odem üsgeht. Wenn e Regionàlsproch üsgstorwe ìsch, geht d Identität verlore un, strang gnomme, wurd üs dare Region e Provìnz vo der Zentràlmàcht.
Unseri Groseltere un Ürgroseltere han doch Ditsch gschrìwwe un Elsassisch greddt.
Wil sa ìn di ditsch Schüel gànge sìn un kè àndri Wàhl ghà han.
Fìrs Elsassische het’s jo kè Schribwis ga!
Nàtirlig nìt. Jeder het’s gschrìwwe, wie n er gmeint un greddt het.
Het’s kè Normierungsversüech ga?
Doch, e Wìschla. Àlli sìn gscheitert.
Worum?
Dü kàsch e Sproch, wo nìt stàndàrdisierti ìsch, nìt ìn e Norm pfrange.
Komisch, àss gràd dü dàs saisch, won e Orthal-Fan bìsch.
Wenn dü ìn dare Zittschrìft s Orthal-Feuilleton glasa hattsch, hattsch feschtgstellt, àss Orthal e breiter Ràmme vorschlät, wo jeder sin Glìck fìnde kàt, un ìwwer e gwìssi Frèiheit verfügt, un dàs ìsch gràd s Scheene àme Dialekt…
Kàt àlso Elsassisch kè stàndàrdisierti Sproch ware?
Ich hoff’s nìt. Unseri Regionàlsproch ìsch vielfaltig un bunt wie n e Rajabojje. Da Richtum mien mìr pflaje.
Wàs saisch zum Projakt vome « Office public de la langue régionale » ?
Do sott Klàrtext greddt ware. Antwedder wurd gsait, mìr bìlde e „Office public de la langue alsacienne“, wie’s e « Office public de la langue bretonne » gìtt. Odder mer definiert klàr „Regionàlsproch“ àls Elsassisch odder Elsasserditsch, wàs d Meinung vo pràktisch àlle Elsasser ìsch.
Un Hochditsch sott nìt gfärdert ware ?
Dàs ìsch d Uffgàb vom Stààt, nìt vo der Region odder der CeA!
Wàs màche gejje s wàchsende Desinterasse vo de Schieler àn Hochditsch un Frànzeesch?
Beidi Sproche ware àls schwari Sproche empfunde. Un jeder weis, àss der Mansch garn ìn de Schwirigkeite üssem Waj geht.
Àlso nix màche un züeschauie, wie Anglisch sich witterscht üsbreite düet, wie bi uns, wo ìmmer meh anglischi Wärter àm Plàtz vo Frànzeesche verwande ware?
Wie friejer Làtinisch d Sproch vo der herrschende Klàsse, ìsch hìtt Anglisch die vo der Waltmàcht USA, vom Walthàndel, vo der Waltfinànz un der Wìsseschàft. Dàs geht sìcher noch e Wil, odder meinsch dü, àss Chinesisch odder Rüssisch naagschtens Anglisch ìwwertrumpfe wara?
Kännt àlso Frànzeesch un Ditsch, nawe Elsassisch, emol waltwitt àls Regionàlsproch igstuft ware? Mammamia!
Ja, Itàlianisch aui…

Edgar Zeidler