Grieni Nàrre

Der Nicky un der Eddy unterhàlte sich ìwer d Gschìcht vo der Arde un s Klima. Un do derbii stellt sich d Froj, äb d Grieni nìt d Opfer von ere Illüsion sìn.
Nicky
Dü, Eddy, gehsch aui ge demonschtriere, fìrs Klima?
Eddy
Wàs fìr Forderunge het s Klima? Welli Gwarkschàft* düet’s vertratte?
Ìsch dàs jetz e bleedi Froj!
Nìt viel bleeder àss dinni! Sitter àss es d Arde gìtt, het’s 4,5 Milliarde Johr làng standig Klimawachsel ga, mìt viel stärkeri Erwärmunge àss hìtte un Isszitte*, wo s Lawe fàscht gànz verschwunde ìsch. Bref, d Arde, làng vor äb der Mansch exischtiert het, ìsch àls e Isskàschte* gsì un àls e Tribhüss*.
Ja, àwer der CO2…
So viel àss i weis, han d Wìsseschàftler känne bewise, àss der CO2 sitter 460 Millione Johre heecher gsì ìsch àss dàto, sogàr wahrend gwìsse Isszitte…
Ja, wenn dàs stìmmt, worum stelle denoh eso viel Wìsseschàftler der CO2 àn der Prànger* un behauipte, ar sèig Schuld àm Tribhüsseffakt?
Zerscht emol sìn di Tribhüssgàse d Konsequanz un nìt d Ursàch vo dane nàtirlige Variatione. Do derbii spìelt d Position vo der Arde ìm Verglich zu der Sunn e Roll, d Vulkànerüptione, di Tektonik vo de Scholle*, d „Begegnung“ mìt Asteroïde un Meteorite, der Wàsserdàmpf un s Methàngàs, wo s Mèèr frèigìtt usw.
Ja, àwer der Mansch verdrackt un vergìftet doch sinni Umwalt, wie nieme vor ìhm!
Dàs ìsch wohr, àwer dàs ìsch e gànz ànder Problem. Der CO2 ìsch lawenswìchtig un het mìt de Temperàtürschwànkunge nix àm Hüet.
Kàsch m’r e Beispìel ga?
Ja. S erschte Àlter vo der Arde andet vor 3,85 Milliarde Johre un heist „Hadéen“.
Worum „Hadéen“?
Hadès ìsch der Gott vo der Hell. Sallemols soll Arde 4700°heis gsì sì.
O je!
Ìn der Period, wo mer „Archéen“ gnannt het, zwìsche -3,85 un 2,5 Milliarde Johre, han schins Temperàtüre zwìsche 55° un 85° gschwànkt. Un vor 252 Millione Johre han sich d Vulkànerüptione, d teedligi Stràhlunde vo der Sunn un a Meteorite-Raje d Hànd ga. Resültàt: 60° ìn der Luft, 40° ìm Mèèr, Todesurteil fìr 96 % vo de Lawewase…
Het’s sallemols schon Tribhüssgàse ga?
Ja, un sìe solle 1000 Mol heecher gsì sì àss hìtt, un ìmmer noch kè Mansch ìn Sìcht…
Wenn sìn denn d erschti Mansche erschìne?
Vor 7 Millione Johre, Hominide vom Typ Shelanthropus ìm Tchad.
Weis mer, wie hoch ìhri Lawenserwàrtung gsì ìsch?
25 Johr, nìt meh.
Wie s Lucy, vor 3,2 Millione Johre?
Ja. Wàs aui intrassànt ìsch, vo de 22 Mansche-Àrte vo Typ „Homo“, sìn 21 üssgstorwe, do drunter der Neàndertàler…
Wie steht’s mìt em „Homo sapiens“?
Dàs ìsch der einzigscht, wo d letscht Isszitt ìwerlabt het, vor 12.000 Johre. Bref, noh 7 Millione Johre han villicht gràd emol 500.000 Mansche d verschìdeni Natürkàtàschtrophe ìwerlabt.
Dien d Grieni d Arde ideàlisiere?
D meischti sìn Manschehàsser* un wohrschins dien viel sich aui salbscht hàsse. D logisch Konsequanz ìsch d Ideàlisierung vo der Arde un der Nàtür, wo àlles àndre, àss e Pàràdis ìsch…
Sìn mìr hìtte züe kurzsìchtig*?
Uf jede Fàll. Wer weis z.B., àss es sitterm Mìttelàlter standig kleini Phàse vo Erwärmung, gfolgt vo kurzi Isszitte ga het?
Nieme reddt dervo, gràd wìdder emol der Eddy…
Ja, un der Eddy het kè Aktie ìn sognànnte griene Indüschtrie un Forschungsìnschtitüte.
Wàs pàssiert ìn de naachschte Johre?
Wenn mer dervo üssgeht, àss es, nohnem Optimum ìm Mìttelàlter (950-1200), e kleini Isszitt ga het (1270-1500), gfolgt von ere kurze Erwärmung (1500-1560), un denoh wìdder e kleini Isszitt (1560-1830), un wìdder e kleini Erwärmung, gfolgt von ere kältere Period (1870-1910) un sitterhar e Erwärmung vome Gràd ìn 120 Johr, kännt mer fìr 2030-2040 wìdder e kleineri Isszitt vorüssàje*…
Dü, dàs klìngt jo fàscht wie n e Provokàtion!
Ìsch’s àwer nìt, gràd e kleini Hochrachnung. Sott dàs itraffe, ware viel ìn de Griene e Nàrrekàpp ufsetze… (làcht)

Edgar Zeidler, 10/10/22

Quall, Source, Quelle
Yves Roucaute, L’Obscurantisme vert, Les éditions du Cerf, Paris, 2022

Drèisprochiger Wortschàtz

Gwarkschàft, syndicat, Gewerkschaft
Isszitte, glaciations, Eiszeiten
Isskàschte, frigidaire, Kühlschrank
Tribhüss, serre, Treibhaus
àn der Prànger stelle, clouer au pilori, an den Pranger stellen
di Tektonik vo de Scholle, la tectonique des plaques, die Tektonik der Schollen
Manschehàsser, misanthrope, Menschenfeind
kurzsìchtig, myope, kurzsichtig
vorüssàje, prédire, voraussagen
Hochrachnung, estimation, Hochrechnung