15. Februar 2021

D Nàrre un der Wàhnsìnn

Edgar Zeidler

Kommentare

Zur Fastnacht ein paar Denkanstöße zum Thema Vernunft und Wahnsinn, wo Verrückte sich gerne als Vernünftige verkleiden, und umgekehrt.

D Nàrre un der Wàhnsìnn

Àm And vom Mìttelàlter hät mer vom Wàhnsìnn meh Àngscht àss vom Tod. Der Wàhnsìnnig symbolisiert glichzittig Drohung un Spott. Dàs illüschtriere z.B. s Nàrreschìff vom Sebastian Brant oder Bìlder vom Bosch un vom Bruegel. Der Erasmus meint, àss der Mansch der Wàhnsìnn nährt durich d Illüsione, won er sich standig màcht. Ìn der Renaissance bekampfe sich s kritische Bewusstsì un die tràgisch Erfàhrung vom Wàhnsìnn. Bim Cervantès un Shakespeare spìelt der Wàhnsìnn ìn Don Quichotte un Macbeth e zentràli Roll. Ìm klàssische Zittàlter ware d Verruckti igsperrt un der Wàhnsìnn, wo fer Eland un Làschter steht, wurd àls Steerung vo der äffentlig Ordnung àgsah. Àb 1790 wurd der Wàhnsìnn àls Krànket betràchte un àb em 19. Johrhundert ìmmer meh ìn e rein medizinischi Definition igsperrt.
Jetz, wo ìn ere verruckte Corona-Zitt d Fàsenàcht àgfànge hät, kà mer si froje, weller Plàtz der Wàhnsìnn ìn unsere Gsellschàft hät. Un uff dia Froj folgt glich e zweiti: Wie nìt verruckt ware ìn ere Zitt, wo Orientierung un Lawessìnn verlore gehn?
Wenn Mansche sich verkleide un der Nàrr màche, wann se s Corset vo der Vernunft sprange, wo ìhre Àlltàg bstìmmt un ischrankt. Villicht wil se spire, àss d Vernunft („Allein der Liberalismus schàfft Richtum un kà d Manschheit ernähre“) sìe nìt so witt gfiehrt hät, wie erhofft: Klimawàndel, Umwaltkàtàschtrophe, mehreri Pàndemie, wo totàl üss (ìhrer) Kontroll grote usw.
Sogàr der Wàhnsìnn känne se nìt rìchtig iordne: gwìssi sahn dàs àls e neurologischi oder genetischi Fahlprogrammation, wo mer mìt Medikàmanter wìdder korrigiere kà. Àndri, wie der Psychiater un Psychanalist Jacques Lacan (1901-1981) behauipte, àss es e Krànket ìsch, wo mìt der Unfähigkeit sich üsszedrucke, z’düe hät.
E moderni Form vo Wàhnsìnn verkörpert fer e Philosoph wie der Michel Foucault (1926-1984) aui da, wo vo sim Wìsse ìwerzigt ìsch. Dàs ìsch bsonders hìtte der Fàll, wo mer standig nèi feschtstelle müess, àss wàs mer geschtert ìwer der Corona un sini Brieder gmeint hät ze wìsse, hìtte schon wìdder nìmm stìmmt. So sìn Psychiatrie un Philosophie boll d einzigschti Orte, wo mer sich ìwer sin Unwìsse nìt schamme müess un ìwer sin Wìsse schamme kà.
Der Montaigne (1533-1592) hät gsajt, àss der Wàhnsìnn uns dervor schìtzt, ìmmer racht hà ze welle. Wer dàto glauibt, àss d Wohret numme uff der Sitt vo de Wìsseschàftler, Speziàlischte un Experte ìsch, màcht der namlig Fahler, wie dia mediatisierti Dokter un Profasser, wo durich ìhri (dominànt) Position ìwerzigt sìn, àss sìe allein d Wohret känne.
Der Foucault sajt, àss der Wàhnsìnn d Mansche fasziniert, wil’s e Wìsse ìsch, wo fer
d sognànnti „normàli“ Mansche pràktisch unerreichbàr ìsch, e Wìsse, wo allein der Verruckt kennt. Fer Züegàng zum Wàhnsìnn ze fìnde, mien d Psychiàter Züegàng zum Verruckte fìnde. Dàs setzt vorüss, àss ar nìt süecht, wàs er fìnde wìll (gànz s Gejjeteil von ere Süechmàschin uff Internet, wo mer ìmmer fìndt, wàs mer süecht) E rìchtigi Begegnung sèig eini, wo mer s Gejjeteil fìndt, vo dam wàs mer süecht.
Villicht aui der Grund, worum àn dam Valentinsdàj allein dia Lieb gfiirt wurd, wo s heisst: „Je t’aime à la folie“! Dàs sajt sìcher ebber, wo verliebt ìsch ìn e gànz àndri Person àss ar oder sìe ìsch, un so e achti Begegnung gmàcht hät!
Denn wàs ìsch schon e vernìnftigi Lieb wart? Dia Froj kàt jeder fer sich, àwer sìcher kè Speziàlischt beàntworte, schon allein wil d Granz zwìsche Vernunft un Unvernunft standig schwànkt.

Glossar

s kritische Bewusstsì, das kritische Bewusstsein
Steerung, Störung
iordne, einordnen
ìwerzigt, überzeugt
gfiirt, gefeiert

14/02/2021

0 Kommentare